Het aantal ZZP’ers in ons land is groot. Ook in onze regio blijft dit aantal maar groeien, maar hoe zit dat precies met de wettelijke Arboregels voor deze ‘zelfstandigen zonder personeel’? Uit onderzoek blijkt dat zowel de ZZP’er als de opdrachtgever denken dat er minder wettelijke Arboregels gelden. Opdrachtgevers denken vaak dat arbeidsomstandigheden met het inhuren van een ZZP’er niet langer hun verantwoording is, maar dat is ten onrechte.

Deze misvatting kan natuurlijk grote gevolgen hebben voor ZZP’ers, zeker bij opdrachten in bijvoorbeeld de productie. Vooral in deze omgeving verdient veilig en gezond werken heel veel aandacht, gezien de grote(re) risico’s.

Zelfstandig
De definitie van een ZZP’er wordt in de Arbowet als volgt omschreven: “Een ZZP’er is binnen de regelingen van de Arbowet een persoon die geheel zelfstandig werkzaamheden verricht.” De ZZP’er heeft een resultaatverplichting richting de opdrachtgever en bepaalt zelf de inzet van materieel (gereedschap en hulpmiddelen) en materiaal. Verder bepaalt de ZZP’er zelf zijn manier van werken op basis van de prestatieovereenkomst richting de opdrachtgever.

Werkgever-werknemer relatie
Vanaf het moment dat de opdrachtgever aanwijzingen geeft die de uitvoering van het werk aangaan, is er sprake van een werkgever en een werknemer relatie. De zelfstandige is dan voor de wet een medewerker. In de bouw – maar ook in andere sectoren – bepaalt de opdrachtgever vaak de keuze voor het materiaal, het gereedschap en de werkwijze. De opdrachtgever geeft dan de aanwijzingen en de ZZP’er krijgt deze aanwijzingen. Deze ZZP’er heeft dan geen resultaatverplichting, maar inspanningsverplichting. Bovendien krijgt de ZZP’er meestal per uur uitbetaald. In die gevallen is er voor de Arbowet van een werkgever-werknemerrelatie.

Meer ZZP’ers
Twee of meer ZZP’ers die samen een klus uitvoeren moeten onderling afstemmen en afspraken maken. Die afspraken gaan over de uitvoering van de werkzaamheden. De ZZP’er die leidend is bij het maken van die afspraken is in een dergelijk geval de werkgever voor de overige ZZP’er(s). De overige ZZP’ers zijn voor de Arbowet werknemers.

VOORBEELD| Wanneer ben je voor de Arbowet een ZZP’er?
Een ZZP’er die in een productieomgeving werkt of in een distributiecentrum werkzaamheden uitvoert op aanwijzing van een leidinggevende, is voor de Arbowet gelijkgesteld aan een eigen medewerker van de opdrachtgever. Een ZZP’er daarentegen die pakketjes rondbrengt, per pakketje betaald krijgt en binnen een tijdsframe zelf bepaalt hoe en wanneer hij dit doet – is voor de Arbowet een ZZP’er.

Arboregels voor ZZP’ers:

• Een ZZP’er die helemaal alleen werkt, dus zonder andere werknemers in zijn omgeving, hoeft zich niet aan alle arboregels te houden.
• Een ZZP’er die op een klus zit waar ook anderen aan het werk zijn – dat kunnen ook ZZP’ers zijn – moet zich aan nagenoeg alle wettelijke Arboregels houden. Hieronder vallen ook de afspraken zoals die zijn vastgelegd in de geldende Arbocatalogus.
• Arboregels bedoeld om de veiligheid en gezondheid te bewaken met organisatorische maatregelen, gelden niet voor een ZZP’er. Denk hierbij aan de verplichte Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) en het maken van een zogeheten Taak-Risicoanalyse (TRA).
• Arboregel die direct gevaren beperken zijn wel van toepassing op ZZP’ers. De reden: het gaat hier om regels en afspraken die bedoeld zijn om de ZZP’er zelf, maar ook anderen te beschermen tegen de gevaren die voortvloeien uit het werk. Als deskundige kun je dan ook serieuze vraagtekens zetten bij het niet hoeven uitvoeren van organisatorische maatregelen als een TRA of RI&E.
• ZZP’ers die individueel (volledig alleen) op een klus zitten mogen geen Arboregels overtreden die gaan over ernstige risico’s.
• De wet ziet ZZP’ers die aanwijzingen opvolgen als werknemers van degene die de aanwijzingen geeft. In zulke gevallen geldt de hele Arbowet met alle besluiten en ook de relevante en geldende Arbocatalogus.

Wees je als ZZP’er, maar ook als opdrachtgever – bewust van de risico’s en de wet- en regelgeving. Zorg dat je voorafgaand met elkaar om tafel gaat om alles door te spreken, vast te leggen en verdere risico’s uit te sluiten. Dit zal bijdragen aan de onderlinge samenwerking, de veiligheid en uiteindelijk ook de kwaliteit.

Mocht je twijfelen en graag eens willen sparren over de geldende regels en verplichtingen? Neem dan contact op met onze Arbo-specialist Robin.